Την έκθεση αφηρημένης τέχνης FORM/Less της εικαστικής καλλιτέχνιδος Μαρίας Φραγκουδάκη παρουσιάζει το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος . Εμπνεόμενη από τη Θεωρία των Ιδεών του Πλάτωνα, η καλλιτέχνης εξερευνά την ικανότητα των αισθήσεων να μεταδώσουν Ιδέες. Ενώ στο διάλογό του «Φαίδων» ο Πλάτων θεωρεί πως οι αισθήσεις αποτελούν εμπόδιο για την κατανόηση της αλήθειας, η παρούσα έκθεση μελετά την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε έννοιες μέσω των αισθήσεων. Με τον τρόπο αυτό η αισθητηριακή αντίληψη γίνεται όργανο κατανόησης, ενώ τα απτά, υλικά αντικείμενα ανάγονται σε απεικονίσεις αφηρημένων Ιδεών.
Η κα. Φραγκουδάκη, αλληλεπιδρά με διάφορα υλικά αναζητώντας Μορφές ή Ιδέες, οι οποίες συνδέονται έμμεσα με τις συνήθεις χρήσεις τους. Κάθε υλικό ή αντικείμενο αντιπροσωπεύει διαφορετικές Ιδέες και ιδιότητες. Ωστόσο, ο θεατής, αντιλαμβάνεται μόνο μερικές από αυτές, συνήθως επειδή αυτές είναι πιο συνήθεις ή πιο ισχυρές. Στην έκθεση αυτή, τα έργα της καλλιτέχνιδος χρησιμοποιούν τα συναισθήματα που γεννά η οπτική εμπειρία ως μέσο για να αποκαλύψουν κρυμμένες Μορφές και Ιδέες.
Η κα. Φραγκουδάκη διερευνά την έννοια του υλισμού θέτοντας ερωτήσεις για το τι βλέπουμε, τι νιώθουμε και τι είμαστε ικανοί να αντιληφθουμε. Όπως λέει χαρακτηριστικά: «Μια πέτρα μπορεί να είναι σκληρή, αλλά δεν είναι πάντα δυνατή. Μπορεί να είναι εύθραυστη, να σπάει σε χίλια κομμάτια. Δουλεύοντας μαζί με τα υλικά, αποκαλύπτονται διαφορετικά χαρακτηριστικά και συναισθήματα – άλλες φορές προφανή κι άλλες φορές απροσδόκητα.» Και συνεχίζει: «Το σχοινί για παράδειγμα βγάζει ενα πείσμα, έχει τη δική του προσωπικότητα. Δουλεύοντας μαζί του νιώθω οτι ανακαλύψω το χαρακτήρα του. Μπορεί να τυλιχτεί ή να τραβηχτεί. Μπορεί να μείνει μαλακό, αλλα και να τεντωθεί, να γίνει σκληρό σαν ατσάλι. Συχνά χρειάζεται δύναμη για να αλληλεπιδράσει κανείς μαζί του και η εργασία μ’ αυτό γίνεται πολύ άμεση, σωματική.» Συνεπώς όλες οι αλληλεπιδράσεις με τα υλικά γίνονται μια άμεση, δυνατή, βιωματική εμπειρία.
Η παρούσα έκθεση περιλαμβάνει έργα από τη σειρά της Bed Sheets στην οποία η κίνηση του υφάσματος έχει παγώσει, παραπέμποντας σε διαφορετικούς τύπους κρεββατιών και στις σχέσεις και τις εμπειρίες που φιλοξενούν. Ένα κρεββάτι μπορεί να είναι η καρδιά μιας οικογένειας ή ένα κρεββάτι μπορεί να έχει ραγισμένη καρδιά. Τα κρεββάτια που φιλοξενούν τον ύπνο μας και το χώρο των συναισθημάτων μας εκτίθενται μπροστά στο θεατή σε υλική μορφή.
Στον πίνακα Σκιές στη Σπηλιά του Πλάτωνα (2016), χρησιμοποιεί μια μέθοδο, την οποία παρουσιάσε σε μια ταινία της που προβλήθηκε στην έκθεση φωτογραφίας και κινηματογράφου Sanjographie, στην Ιαπωνία. Παίρνοντας χρησιμοποιημένα κομμάτια μουσαμά, απλώνει πάνω τους επανειλημμένα στρώματα gesso (ενός υλικού που χρησιμοποιείται για την προετοιμασία της ζωγραφικής επιφάνειας) και προσθέτει σχοινί, το οποίο προσκολλάται ισχυρά πάνω στη μεικτή επιφάνεια. Έπειτα, τραβά με δύναμη το σχοινί από το μουσαμά. Την ώρα που ακούγεται ο δυνατός ήχος σχισίματος που σηματοδοτεί την καταστροφή, αποκαλύπτονται τα χρώματα του μουσαμά κάτω από το gesso και το σχοινί, ως απροσδόκητο αποτέλεσμα του βίαιου αποχωρισμού των συνδεδεμένων υλικών. Μέσω αυτής της βιωματικής εμπειρίας, επιτυγχάνεται μια αβίαστη ροή από μια Ιδέα ή Μορφή σε μια άλλη. Η φυσική διαδικασία της αλλαγής, της διερεύνησης, της επέκτασης και της πρόκλησης των υλικών σε διαφορετικές χρήσεις μεταμορφώνεται σε μια αφηρημένη διαδικασία διερεύνησης και κατανόησης των Ιδεών και του υλισμού.
Τα έργα της παρούσας έκθεσης είναι εμπνευσμένα από εκθέματα της μόνιμης συλλογής του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος και αποτυπώνουν την ερμηνεία που δίνει η καλλιτέχνις στα απτά, υλικά τεκμήρια του δισχιλιετούς πολιτισμού των Εβραίων της Ελλάδας, είτε αυτά είναι ζωγραφικά έργα, είτε αντικείμενα από γύψο, ξύλο, χαρτί ή ύφασμα.
