Τουριστικά γραφεία σε αναζήτηση προσανατολισμού μετά την αβέβαιη τουριστική περίοδο για το 2012 και τα πενιχρά οικονομικά αποτελέσματα δύο συνεχόμενων ετών (2010 και 2011).
Πως αναμένεται να «κλείσει» με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα το 2011, ειδικά μετά από ένα προβληματικό 2010 παρά την αύξηση κάποιων μεγεθών του Ελληνικού Τουρισμού;
Οι προβλέψεις για τα οικονομικά αποτελέσματα των τουριστικών γραφείων αναμένεται να είναι δυσοίωνες γενικά για τον κλάδο και συνέχεια των κακών γενικά αποτελεσμάτων που είχε ο κλάδος το 2010. Συγκεκριμένα και σύμφωνα με εκτιμήσεις ερευνητών η κατάσταση των επιχειρήσεων συνολικά αναμένεται να επιδεινωθεί σημαντικά σε σχέση με το 2010, σαν αποτέλεσμα της συνεχώς μειωμένης ζήτησης και του κύκλου εργασιών. Το μόνο που διατηρείται σχετικά στάσιμο θα είναι το μέγεθος της απασχόλησης των τουριστικών γραφείων (δηλαδή λιγότερες σε σχέση με την μείωση του κύκλου εργασιών απολύσεις – ίσως και λόγω μεγέθους στον αριθμό των απασχολουμένων και της αυτό-απασχόλησης των ιδιοκτητών των τουριστικών γραφείων).
Εξειδικεύοντας τα αποτελέσματα μπορούμε να πούμε μετά βεβαιότητας ότι υπάρχει σαφής διαφοροποίηση στα οικονομικά αποτελέσματα των τουριστικών γραφείων σε σχέση με το αντικείμενό τους. Δηλαδή, τα τουριστικά γραφεία που έχουν τα πιο αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα είναι εκείνα που είχαν σαν κύριο αντικείμενο την διοργάνωση συνεδρίων και εκείνα του θαλάσσιου τουρισμού. Αντιθέτως, εκείνα που στάθηκαν ικανοποιητικά στην οικονομική κρίση είναι τα γραφεία ενοικίασης αυτοκινήτων, τα γραφεία γενικού τουρισμού και τα γραφεία διάθεσης αεροπορικών εισιτηρίων.
Τέλος, οι εκτιμήσεις για την εξέλιξη των τιμών των παρεχομένων υπηρεσιών από τα τουριστικά γραφεία παραμένουν αρνητικές και προμηνύουν την διατήρηση των αρνητικών οικονομικών αποτελεσμάτων για την συνέχεια.
Που οφείλεται η κακή αυτή εξέλιξη στα οικονομικά αποτελέσματα και στην βιωσιμότητα των τουριστικών γραφείων και ποιες οι προοπτικές για το άμεσο μέλλον;
Τις αιτίες μπορούμε να τις διακρίνουμε σε εκείνες που αφορούν την οργάνωση και λειτουργία των τουριστικών γραφείων και σε εκείνες που αφορούν το τουριστικό προϊόν της χώρας. Συγκεκριμένα, ακόμη και σήμερα που ένα ποσοστό της τάξης του 35% των καταναλωτών κάνει χρήση ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών για την κάλυψη των τουριστικών τους αναγκών, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός τουριστικών γραφείων που επιμένει «παραδοσιακά» στις ξεπερασμένες και αναποτελεσματικές μεθόδους του παρελθόντος, τότε που τα εισιτήρια ήταν χειρόγραφα και η διαδικασία κράτησης διαρκούσε πάνω από μία ημέρα. Ένα εξίσου σημαντικό μέρος τουριστικών γραφείων έχει κάνει την μεγάλη κίνηση της μηχανογράφησής του και της δημιουργίας ιστοσελίδας κρατήσεων, χωρίς όμως να μπορεί να διαθέσει τουριστικό προϊόν παρά μόνο να δεχθεί αίτημα από πελάτη. Άλλη επίσης αιτία ήταν και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός που ανάγκασε τόσο τις αεροπορικές εταιρείες όσο και τα ξενοδοχεία να κινηθούν ανεξαρτήτως των τουριστικών γραφείων και να βγουν επιθετικά προς τον τελικό καταναλωτή προσφέροντας χαμηλές τιμές και μηδενικές προμήθειες. Ακόμη και η προσπάθεια των τουριστικών γραφείων να διαφοροποιηθούν έπεσε στο κενό γιατί απλά πήγαν να καλύψουν υπηρεσίες χωρίς να έχουν την τεχνογνωσία και την εξειδίκευση.
Όσον αφορά τις αιτίες που έχουν να κάνουν με το τουριστικό μας προϊόν, αυτές έχουν να κάνουν με την απαξίωση του μοντέλου «ήλιος – θάλασσα» αντί του εμπλουτισμού του (ευθύνη της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του Τουρισμού), της «πιεστικής» πρωτοβουλίας της πολιτικής ηγεσίας για την αθέμιτη ενίσχυση των αεροπορικών εταιρειών low cost σε βάρος της οργανωμένης τουριστικής αγοράς, της έλλειψης μέτρων για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, της εγκατάλειψης της ενθάρρυνσης των παραδοσιακών αγορών με την παράλληλη έλλειψη ουσιαστικής αναπτυξιακής πολιτικής για την δημιουργία μεριδίου στις αναπτυσσόμενες τουριστικές αγορές, την απουσία πολιτικής marketing, τον κακώς εννοούμενο προστατευτισμό του τουριστικού επαγγέλματος, κλπ.
Τι ισχύει στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ στον κλάδο των τουριστικών γραφείων; Πως ο ανταγωνισμός και η νέα τεχνολογία βοηθάει τον κλάδο;
Στην Ε.Ε. είναι σαφώς διαχωρισμένη η οργάνωση και λειτουργία των τουριστικών οργανισμών. Συγκεκριμένα, υπάρχει επιμέρους επαγγελματική εξειδίκευση στην παροχή υπηρεσιών τουριστικού περιεχομένου, με την λειτουργία των tour operators, των τουριστικών γραφείων του δικτύου των tour operators, των ανεξάρτητων τουριστικών γραφείων και των εξειδικευμένων τουριστικών γραφείων που καλύπτουν όλες σχεδόν τις διακρίσεις του τουριστικού προϊόντος. Όλοι ανεξαιρέτως οι τουριστικοί οργανισμοί παρέχουν και τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες στους τελικούς και ενδιάμεσους καταναλωτές/πελάτες (Β2Β, Β2C). Στις ΗΠΑ βασικά λειτουργεί το μοντέλο των μεγάλων τουριστικών γραφείων που λειτουργεί στις μεγάλες κυρίως πόλεις και προωθούν τουριστικά πακέτα κυρίως, των Home Travel Agents που ανήκουν σε ένα ή περισσότερα τουριστικά δίκτυα και δραστηριοποιούνται από το προσωπικό γραφείο τους ή την οικία τους και τέλος τους τουριστικούς συμβούλους που διακινούν πλήρες τουριστικό προϊόν στο δίκτυο των πελατών τους και λειτουργούν σαν εξειδικευμένοι brokers τουριστικών υπηρεσιών. Περιττή είναι η αναφορά στον βαθμό παροχής πλήρους και ολοκληρωμένου ηλεκτρονικού τουριστικού προϊόντος σε ανταγωνιστικές τιμές και όρους συνεργασίας.
Χρήστος Νικολαϊδης
