Με χαμηλές προσδοκίες ξεκίνησε το COP30 στη Βραζιλία, την ώρα που η ΕΕ παρουσίασε το νέο σχέδιο για τις μεταφορές και την κλιματική δράση. Παρότι ο στόχος για μείωση εκπομπών 90% έως το 2040 παραμένει, οι αλλαγές που έκαναν τα κράτη-μέλη θεωρούνται «βήμα πίσω», προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από αεροπορικές, περιβαλλοντικούς φορείς και οργανισμούς του κλάδου.
Το COP30 ξεκίνησε στη Βραζιλία στις 10 Νοεμβρίου μέσα σε περιορισμένη αισιοδοξία για ουσιαστική πρόοδο στο μέτωπο της κλιματικής κρίσης. Λίγο πριν, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημοσίευσε το νέο «Sustainable Transport Investment Plan» (STIP), στο οποίο επαναλαμβάνεται ο στόχος για μείωση εκπομπών κατά 90% έως το 2040.
Ωστόσο, οι αλλαγές που έκαναν τα κράτη-μέλη στο τελικό κείμενο προκάλεσαν αντιδράσεις, καθώς θεωρείται ότι «ρίχνουν τον πήχη» της πράσινης μετάβασης.
Αερομεταφορές: Θετικό βήμα, αλλά όχι αρκετό
Η συμμαχία Destination 2050 — στην οποία συμμετέχουν Airlines for Europe και ACI Europe — χαρακτήρισε το STIP «σημαντικό», αλλά υπογράμμισε ότι δεν αγγίζει την ουσία του προβλήματος: την ανάγκη για πιο γρήγορη ανάπτυξη των βιώσιμων καυσίμων (SAF) και καθαρών τεχνολογιών.
Μεταξύ των βασικών ενστάσεων:
● η χρηματοδότηση για SAF θεωρείται χαμηλή,
● παραμένει ασαφές πώς θα λειτουργήσει το ευρωπαϊκό σύστημα «book-and-claim»,
● λείπει η στήριξη σε ηλεκτρική ή υδρογονοκίνητη τεχνολογία,
● και υπάρχει αβεβαιότητα για το καθεστώς των SAF στο ETS μετά το 2030.
Παρά τις αντιρρήσεις, υπάρχει θετική ματιά για το νέο σύστημα διπλής δημοπράτησης, που στοχεύει να ενισχύσει τις επενδύσεις στα βιώσιμα καύσιμα.
IATA: «Πρέπει να γίνουν περισσότερα»
Η IATA χαιρέτισε το γεγονός ότι η Κομισιόν αναγνωρίζει το μεγάλο κόστος των SAF, ωστόσο τόνισε ότι το σχέδιο δεν δίνει τις λύσεις που χρειάζεται η αγορά.
Ο γενικός διευθυντής της, Willie Walsh, σχολίασε χαρακτηριστικά:
«Το STIP δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της βιομηχανίας. Ελπίζουμε πως είναι η αρχή και όχι το τέλος.»
Περιβαλλοντικές οργανώσεις: «Έρχεται πολύ αργά, κάνει πολύ λίγα»
Ακόμη πιο αιχμηρές ήταν οι παρεμβάσεις περιβαλλοντικών φορέων.
Η Transport & Environment σημείωσε ότι το STIP «βλέπει σωστά τα προβλήματα, αλλά υστερεί στις λύσεις», ενώ:
● κάνει υπερβολική χρήση του βιομεθανίου στη ναυτιλία,
● δεν υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να κατευθύνουν έσοδα από το ETS σε πράσινες επενδύσεις,
● και χάνει σημαντικά έσοδα, καθώς το ETS δεν καλύπτει όλες τις πτήσεις μεγάλων αποστάσεων.
Ακόμη πιο σκληρή ήταν η Ευρωπαϊκή Περιβαλλοντική Υπηρεσία (EEB), που μίλησε για «πολιτική ευκολίας» και «επικίνδυνα παραθυράκια» που αποδυναμώνουν την κλιματική στρατηγική της ΕΕ.
Ανησυχίες για καθυστέρηση σε επενδύσεις και απώλεια αξιοπιστίας
Σύμφωνα με τους αναλυτές, η «χαλάρωση» του στόχου κινδυνεύει να επιβραδύνει κρίσιμες επενδύσεις σε βιώσιμες υποδομές, ενώ ταυτόχρονα πλήττει την αξιοπιστία της ΕΕ στις διεθνείς διαπραγματεύσεις.
Με το COP30 σε εξέλιξη, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την ανάγκη να αποδείξει ότι μπορεί να ηγηθεί αποτελεσματικά της κλιματικής μετάβασης — ειδικά σε δύσκολους τομείς όπως η αεροπορία και η ναυτιλία.
