Δύο ορεινά χωριά, το Δεμάτι στο Ζαγόρι και το Dardhë στην Αλβανία, που έχουν υποστεί έντονη μετανάστευση και ερημώθηκαν εν μέρει τον 20ό αιώνα, γίνονται το επίκεντρο μιας πρωτοβουλίας, που στοχεύει στην αναβίωση των τοπικών κοινοτήτων μέσω του βιώσιμου τουρισμού.
Πρόκειται για το διασυνοριακό πρόγραμμα Interreg-RISTOR, που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Interreg VI-A IPA «Ελλάδα–Αλβανία 2021–2027» και αναμένεται να μετατρέψει, μέσα στην επόμενη διετία, δύο ανεκμετάλλευτα δημοτικά κτίρια σε Κέντρα Καινοτομίας για Βιώσιμο και Συμπεριληπτικό Τουρισμό.
Η πρωτοβουλία προσφέρει νέες ευκαιρίες στους κατοίκους να δημιουργήσουν βιώσιμες κοινότητες, να πετύχουν ανάπτυξη σε αρμονία με το φυσικό τους περιβάλλον, και να προσελκύσουν επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο.
Το Δεμάτι, ένα από τα πιο γραφικά χωριά του Ζαγορίου με μόλις 4 μόνιμους κατοίκους, και το Dardhë, ένα ιστορικό αλβανικό χωριό κοντά στην Korça, είναι γνωστά για τη φυσική τους ομορφιά και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Ταυτόχρονα μοιράζονται κοινό παρελθόν μετανάστευσης και ερήμωσης.
Στο πλαίσιο του προγράμματος, το πρώην σχολικό κτίριο στο Δεμάτι και ένα ιστορικό, ανεκμετάλλευτο δημοτικό κτίριο στο Dardhë θα ανακαινιστούν με σεβασμό στην τοπική αρχιτεκτονική και τις παραδοσιακές μεθόδους δόμησης.
Το 2027 θα λειτουργήσουν ως σύγχρονοι διασυνοριακοί συνεργατικοί χώροι, όπου τοπικές κοινότητες, επαγγελματίες του τουρισμού και επισκέπτες θα συναντώνται, θα αναπτύσσουν δεξιότητες, θα ανταλλάσσουν γνώση και θα συνδιαμορφώνουν το μέλλον του βιώσιμου τουρισμού. Η αξιοποίηση σύγχρονων εργαλείων και επιχειρηματικών πρακτικών θα γίνεται με σεβασμό στις τοπικές παραδόσεις και το φυσικό περιβάλλον.
Μακροπρόθεσμα, η βιώσιμη λειτουργία των δύο κέντρων θα προωθήσει ποικίλες και περιεκτικές μορφές τουρισμού – πολιτιστικού, αγροτουριστικού, περιπατητικού και φυσιολατρικού – ενισχύοντας παράλληλα τη συμμετοχή νέων, γυναικών, οικογενειών, δημιουργικούς επαγγελματίες, και μικρούς παραγωγούς ως ωφελούμενους και συνδημιουργούς.
Σύμφωνα με τους υπεύθυνους, το πρόγραμμα προβλέπει την εκπαίδευση πάνω από 100 τοπικών επαγγελματιών, την ανάπτυξη περισσότερων από 30 νέων τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και την ετήσια προσέλκυση πάνω από 2.500 επισκεπτών.
Μέσω των δράσεων αυτών, το πρόγραμμα θα προωθήσει την αειφόρο ανάπτυξη τουριστικών υπηρεσιών, τη διαφοροποίηση τουριστικών προϊόντων και τη βελτίωση της εμπειρίας των επισκεπτών (visitor experience), συνδέοντας αποτελεσματικά τις τοπικές κοινότητες με τη δυναμική του βιώσιμου τουρισμού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα υλοποιείται με τη συμμετοχή πέντε εταίρων:
● Το Δήμο Ζαγορίου: Συντονίζει το έργο και ηγείται της αποκατάστασης του πρώην σχολείου στο Δεμάτι.
● Το Δήμο Korça: Υλοποιεί την αποκατάσταση στο κτίριο της Dardhë και ενεργοποιεί την τοπική κοινότητα.
● Το Impact Hub Athens:Σχεδιάζει τη στρατηγική επικοινωνία, τις δράσεις κατάρτισης και επιχειρηματικής ενδυνάμωσης, και τη σύνδεση με εθνικά και ευρωπαϊκά δίκτυα.
● Το P2P Lab: Επικεντρώνεται στην ενσωμάτωση πρακτικών προσβασιμότητας και στην ανάπτυξη εξειδικευμένου εκπαιδευτικού περιεχομένου για κοινωνικά δίκαιο τουρισμό.
● Το Observatory for Children and Youth Rights: Υποστηρίζει υπηρεσίες συμπεριληπτικές, φιλικές για οικογένειες και συμμετέχει σε εργαστήρια και εκπαιδεύσεις για τοπικά οικοσυστήματα.
