Ο τουρισμός αποτελεί αναμφισβήτητα έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας συνεισφέροντας περισσότερο από 20% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας μας και συμμετέχοντας με αντίστοιχο ποσοστό στην απασχόληση.
Όσες και όσοι τον τελευταίο καιρό αναφέρονται στην ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού προτύπου της χώρας με έμφαση σε άλλους τομείς όπως αυτοί της αγροτικής βιομηχανίας και της υψηλής τεχνολογίας, δεν λαμβάνουν πολλές φορές υπ’ όψιν τους τις παραγωγικές συνδέσεις που μπορεί να αναπτύξει ο τουρισμός με τον πρωτογενή, το δευτερογενή αλλά και τους λοιπούς κλάδους του τριτογενούς τομέα της οικονομίας.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως ο τουρισμός είναι πανάκεια για την ελληνική οικονομία ή ότι το αποτύπωμά του στην κοινωνία και το περιβάλλον είναι καθολικά θετικό.
Όπως ένα μαχαίρι αποτελεί ένα χρηστικό εργαλείο αλλά και ένα οιωνεί φονικό όπλο, είναι απαραίτητο να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε ο τουρισμός να μην αποτελέσει θύμα της ίδιας του της επιτυχίας καταστρέφοντας το ευρύτερο οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό οικοσύστημα μέσα στο οποίο αναπτύσσεται.
Ένα σημαντικό μέρος των συμπατριωτών μας φέτος δεν είχε τα οικονομικά μέσα για να απολαύσει τις καλοκαιρινές του διακοπές εν μέρει και λόγω της ακρίβειας και της ανοδικής πίεσης των τιμών ως αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης του εισερχόμενου τουρισμού. Από την άλλη, υπάρχουν τουριστικοί προορισμοί που όντως βρίσκονται στο όριο της φέρουσας ικανότητας τους.
Η έννοια του «υπερτουρισμού» δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται αφοριστικά, αλλά να γίνεται αντιληπτή ως ένα σχετικό μέτρο της ανισορροπίας που αναπτύσσεται ανάμεσα στην τουριστική προσφορά και στην τουριστική ζήτηση.
Επ΄αφορμή λοιπόν και της Παγκόσμιας Ημέρας Τουρισμού που κάθε χρόνο γιορτάζεται στις 27 Σεπτεμβρίου, είναι απαραίτητο να δοθεί μια έμφαση στην ανάπτυξη των υποδομών ιδιαίτερα στις νησιωτικές περιοχές ώστε να αμβλυνθούν οι πιέσεις που ασκούνται από την έντονη (και συχνά εποχική) τουριστική ζήτηση, αλλά παράλληλα να ληφθούν όλα εκείνα τα μέτρα που θα ενισχύσουν το αφήγημα της συμπερίληψης πως ο τουρισμός μπορεί να ωφελήσει τα ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας και όχι μόνον όσες και όσους εμπλέκονται στο επιχειρηματικό του οικοσύστημα.
Η ανάγκη ανάδειξης της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας του τουριστικού προϊόντος σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών εξελίξεων και σταδιακής κλιματικής αλλαγής δεν πρέπει να αποτελεί απλά ένα ευχολόγιο στο πλαίσιο της πολιτικής ορθότητας αλλά να εντάσσεται στον κεντρικό πυρήνα άσκησης τουριστικής στρατηγικής και πολιτικής όχι μόνον σε διεθνές, αλλά σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Διαφορετικά, οι «επιθέσεις» με νεροπίστολα που είδαμε πρόσφατα εναντίον τουριστών στην Ισπανία μπορεί να οδηγήσουν αργότερα σε πολύ πιο σοβαρά συμβάντα… Στο Τμήμα Οικονομικής και Διοίκησης Τουρισμού (ΤΟΔΙΤ) του Πανεπιστημίου Αιγαίου δεν είμαστε υπεύθυνοι για την άσκηση τουριστικής πολιτικής.
Έχουμε όμως το ακαδημαϊκό καθήκον να προετοιμάζουμε κατάλληλα τους φοιτητές και τις φοιτήτριες μας για να ενταχθούν ως παραγωγικά διοικητικά στελέχη τόσο σε τουριστικές επιχειρήσεις όσο και σε φορείς άσκησης τουριστικής πολιτικής μεταλαμπαδεύοντας τους τεχνογνωσία που αφορά σε όλες τις συνιστώσες του σύνθετου τουριστικού οικοσυστήματος.
Το ΤΟΔΙΤ προσφέρει ένα καινοτόμο και πιστοποιημένο από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών ενώ είναι επισπεύδον τμήμα στο πρόγραμμα «Στρατηγική Διοίκηση Τουριστικών Προορισμών και Επιχειρήσεων Φιλοξενίας», το πρώτο πρόγραμμα μεταπτυχιακών στην Ελλάδα στο αντικείμενο του τουρισμού.
Επιπλέον, εντός των επομένων μηνών το ΤΟΔΙΤ σε συνεργασία με το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης θα υποδεχθεί τους πρώτους φοιτητές και τις πρώτες φοιτήτριες στο νέο του αγγλόφωνο μεταπτυχιακό πρόγραμμα MBA in Air Transport Management (MATBA), που είναι και το πρώτο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στην Ελλάδα στο χώρο των αερομεταφορών.
Με τα τρία Εργαστήριά του (Εργαστήριο Καινοτόμου Τουριστικής Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, Εργαστήριο Βιώσιμης και Ανθεκτικής Περιφερειακής Ανάπτυξης και Εργαστήριο Τουριστικών Μεταφορών, Υποδομών και Ανάπτυξης Προορισμών) και ένα αναπτυγμένο πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών το ΤΟΔΙΤ βρίσκεται στις επάλξεις της τουριστικής έρευνας σε αγαστή συνεργασία με κορυφαίους φορείς της αγοράς όπως ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και εταιρείες όπως ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.
Κλείνοντας, λοιπόν, θα ήθελα να τονίσω για ακόμα μια φορά την ανάγκη αποφυγής αφοριστικών λόγων που μόνον κακό μπορούν να κάνουν στην ανάπτυξη του τουρισμού διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα.
Με βάση τον επιστημονικό λόγο και τη συστημική προσέγγιση των πραγμάτων, το ΤΟΔΙΤ και το ανθρώπινο δυναμικό του συνεισφέρει στις διεργασίες για την τουριστική ανάπτυξη και την επιχειρηματικότητα προς όφελος όχι μόνον των άμεσα εμπλεκομένων, αλλά ευρύτερα της κοινωνίας και με γνώμονα την προστασία της Φύσης. Ας γιορτάσουμε λοιπόν όλοι και όλες μαζί την Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού με χαρά και αισιοδοξία τονίζοντας τα θετικά κοινωνικο-οικονομικά οφέλη του τουρισμού και λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα για την ουσιαστική αντιμετώπιση των όποιων αρνητικών επιπτώσεων του!
Καθηγητής Ανδρέας Παπαθεοδώρου
Πρόεδρος Τμήματος Οικονομικής και Διοίκησης Τουρισμού
Πανεπιστημίου Αιγαίου
