Instagram, TikTok, Facebook, Airbnb και Booking.com έχουν αλλάξει τον τρόπο που ταξιδεύουμε
Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και online κρατήσεων έχουν μετατρέψει το ταξίδι σε ένα παγκόσμιο trend, όπου κάθε τοποθεσία κινδυνεύει να γίνει viral – και μαζί της να υποστεί τις συνέπειες της μαζικής επισκεψιμότητας.
Ο όρος «υπερτουρισμός» (overtourism) — σχεδόν άγνωστος μέχρι πριν λίγα χρόνια — σήμερα συνοδεύει μερικούς από τους πιο διάσημους τουριστικούς προορισμούς του πλανήτη.
Από την Κέρκυρα έως τη Βενετία, και από τη Σαγράδα Φαμίλια μέχρι τα σοκάκια της Σαντορίνης, οι τουρίστες πλέον δεν ταξιδεύουν μόνο για να γνωρίσουν έναν τόπο, αλλά για να απαθανατίσουν το ιδανικό στιγμιότυπο — το λεγόμενο “selfie tourism”.
Το φαινόμενο αυτό, που ενισχύεται από τις εφαρμογές Instagram, TikTok και Snapchat, έχει μεταμορφώσει ιστορικά και πολιτιστικά τοπόσημα σε φόντα φωτογραφιών, δημιουργώντας υπερβολική πίεση στις υποδομές και αλλοιώνοντας τον χαρακτήρα των τοπικών κοινοτήτων.
Παράλληλα, πλατφόρμες όπως η Airbnb, η Booking.com, η Trivago και η Expedia προσφέρουν ευκολία στις κρατήσεις και άνοιξαν την πόρτα σε μη παραδοσιακά καταλύματα. Ωστόσο, αυτή η «δημοκρατικοποίηση» των ταξιδιών έχει και σκοτεινή πλευρά: κατοικίες μετατρέπονται σε τουριστικά καταλύματα, ανεβάζοντας τις τιμές ακινήτων και εκτοπίζοντας ντόπιους από ολόκληρες γειτονιές, από το Βερολίνο μέχρι τη Λισαβόνα.
Η «Instagram-ική» δυναμική μετατρέπει κάθε παραλία, κάθε σοκάκι και κάθε καφέ σε πιθανό τουριστικό μαγνήτη. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η δημοτικότητα δεν συνοδεύεται πάντα από βιωσιμότητα. Οι τοπικές κοινωνίες καλούνται να αντιμετωπίσουν ρύπανση, συνωστισμό, φθορά των υποδομών και αλλοίωση της ταυτότητάς τους.
Το ερώτημα είναι ξεκάθαρο: μπορεί να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στην προβολή ενός προορισμού και στη διατήρηση της αυθεντικότητάς του;
Οι προσπάθειες για βιώσιμο τουρισμό βρίσκονται σε εξέλιξη, με πρωτοβουλίες από τοπικές αρχές, οργανισμούς όπως ο UNWTO και ευρωπαϊκές πολιτικές βιωσιμότητας. Προτείνεται η ενίσχυση λιγότερο γνωστών προορισμών, η επιβολή περιορισμών στις αφίξεις και η ενθάρρυνση «βαθύτερου» ταξιδιού με πραγματική αλληλεπίδραση με τον τόπο και τους ανθρώπους του.
Ο υπερτουρισμός είναι ένα φαινόμενο που ήρθε για να μείνει — αλλά δεν είναι αναγκαστικά μη αναστρέψιμο. Το στοίχημα για την επόμενη μέρα του τουρισμού δεν είναι να σταματήσει η ταξιδιωτική έμπνευση που προσφέρουν οι πλατφόρμες, αλλά να κατευθυνθεί σωστά. Με στρατηγική, συνεργασία και σεβασμό στον προορισμό, μπορούμε να μετατρέψουμε την παγκόσμια συνδεσιμότητα σε ευκαιρία και όχι σε απειλή.
