Του Χάρη Ντιγριντάκη
Επί ξηρού ακμής βρίσκεται ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας στην Ελλάδα σήμερα. Κοινός τόπος για την αγορά είναι ότι η η υποχρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης στη χώρα είναι το κορυφαίο ζήτημα που εδώ και σειρά ετών αντιμετωπίζει ο φαρμακευτικός κλάδος. Μάλιστα από το 2022 και μετά το πρόβλημα έχει ενταθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να παρατηρείται το μοναδικό φαινόμενο στα παγκόσμια χρονικά, όπου η κρατική χρηματοδότηση υπολείπεται των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας.
Γνώστες της αγοράς σημειώνουν μπορεί το φαινόμενο αυτό να επιτρέπει στην φαρμακευτική περίθαλψή των Ελλήνων ασθενών να συνεχίζεται απρόσκοπτα, όμως υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν πως υπό τις υπάρχουσες οικονομικές συνθήκες το σύστημα απλά επιβιώνει πραγματοποιώντας μεγάλες εκπτώσεις στις θεραπείες που οι Έλληνες ασθενείς απολαμβάνουν έναντι των ευρωπαίων γειτόνων τους.
Επ εσχάτοις η μελέτη των EFPIA-IQVIA Patients W.A.I.T. Indicator κατέδειξε πως λιγότερη φαρμακευτική καινοτομία φτάνει στους Έλληνες ασθενείς, καθώς 79 στα 167 νέα φάρμακα ήρθαν στην Ελλάδα το διάστημα 2019 – 2022 έναντι 90 στα 168 το διάστημα 2018 – 2021.
Μάλιστα, τα μισά από αυτά είναι διαθέσιμα με περιορισμούς στην πρόσβαση από τους ασθενείς, καθώς διατίθενται μέσω ΣΗΠ και ΙΦΕΤ (Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας ΑΕ που δραστηριοποιείται στην άμεση κάλυψη των αναγκών της χώρας σε απαραίτητα φάρμακα • παράγει μοναδικά και αναντικατάστατα φάρμακα). Όσο για τα υπόλοιπα μισά, μόνον τα 5 στα 41 καταγράφουν έστω και μία πώληση στην χώρα μας στο διάστημα 2019-2022. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η διαθεσιμότητα δεν σημαίνει πρόσβαση.
Αναφορικά με το χρόνο που απαιτείται για την διαθεσιμότητα αυτή, για τα φάρμακα αυτά χρειάζονται 587 ημέρες κατά μέσο όρο από την ευρωπαϊκή έγκριση τους μέχρι να αποζημιωθούν στην χώρα μας. Ο χρόνος αυτός υπολείπεται κατά σχεδόν δύο μήνες (56 μέρες) από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τις αιτίες που προκαλούν αυτές τις καθυστερήσεις κατέδειξαν η προαναφερθείσα μελέτη της EFPIA The root causes of unavailability and delay to innovative medicines για το 2023 και η μελέτη Διαθεσιμότητα καινοτόμων φαρμάκων στην Ελλάδα που πραγματοποίησε η IQVIA για τον Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ). Σύμφωνα με τα ευρήματα των δύο αυτών μελετών οι καθυστερήσεις στην χώρα μας είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων: του κριτηρίου 5/11 και των οικονομικών συνθηκών που προκαλεί το εξωπραγματικό επίπεδο των υποχρεωτικών επιστροφών με τις οποίες επιβαρύνεται η φαρμακοβιομηχανία.
Όπως γίνεται εύκολα διακριτό το δεινό επιχειρηματικό κλίμα που οι επιστροφές διαμορφώνουν έχει σαν συνέπεια το 53% των νέων καινοτόμων φαρμάκων να μην καταστούν κατά πάσα πιθανότητα διαθέσιμα για τους Έλληνες ασθενείς στο μέλλον όπως κατέδειξε η μελέτη Διαθεσιμότητα καινοτόμων φαρμάκων στην Ελλάδα.
Ειδικότερα τέσσερις μελέτες που αφορούν στην πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε νέες, καινοτόμες θεραπείες, στη διαθεσιμότητα καινοτόμων φαρμάκων και στη Δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο αναφέρουν τα εξής :
1) Patients W.A.I.T. Indicator (EFPIA-IQVIA) 2023
· Η μελέτη κατέδειξε πως λιγότερη φαρμακευτική καινοτομία φτάνει στους Έλληνες ασθενείς, καθώς 79 στα 167 νέα φάρμακα ήρθαν στην Ελλάδα το διάστημα 2019 – 2022 έναντι 90 στα 168 το διάστημα 2018 – 2021.
· Μάλιστα, τα μισά από αυτά είναι διαθέσιμα με περιορισμούς στην πρόσβαση από τους ασθενείς, καθώς διατίθενται μέσω ΣΗΠ και ΙΦΕΤ.
· Αναφορικά με το χρόνο που απαιτείται για την διαθεσιμότητα αυτή, για τα φάρμακα αυτά χρειάζονται 587 ημέρες κατά μέσο όρο από την Ευρωπαϊκή έγκριση τους μέχρι να αποζημιωθούν στην χώρα μας. Ο χρόνος αυτός υπολείπεται κατά σχεδόν δύο μήνες (56 μέρες) από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο αλλά έχει βελτιωθεί κατά 74 ημέρες έναντι της προηγούμενης περιόδου.
2) Root causes of availability and delay to innovative medicines (Κύριες αιτίες μη διαθεσιμότητας και καθυστέρησης πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες)
Για πρώτη φορά παρουσιάστηκε μια μελέτη που συνδυαστικά με τη μελέτη Patients W.A.I.T. Indicator εστιάζει στις κύριες αιτίες μη διαθεσιμότητας των καινοτόμων φαρμάκων. Συγκεκριμένα:
· υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις κυκλοφορίας νέων φαρμάκων στην Ελλάδα λόγω του κριτηρίου 5/11, αλλά και του επιπέδου υποχρεωτικών επιστροφών για Ελλάδα, αλλά και χώρες όπως Κύπρο και Μάλτα.
3) Μελέτη IQVIA για διαθεσιμότητα νέων φαρμάκων στην Ελλάδα στο διάστημα 2020 – 2023.
· 329 νέα φάρμακα έλαβαν έγκριση από τον EMA από 1/1/2020 έως 31/12/2023 εκ των οποίων τα 221 είναι νέα καινοτόμα φάρμακα.
· Από τα 221 νέα πρωτότυπα φάρμακα, μόνο 43 (19%) είναι σήμερα διαθέσιμα και αποζημιώνονται στην ελληνική αγορά. Τα υπόλοιπα 178 (81%) δεν αποζημιώνονται.
· Από τα 178 φάρμακα που δεν αποζημιώνονται ακόμα στη χώρα μας, μόλις τα 35 έχουν πάρει τιμή, ενώ τα υπόλοιπα 143 δεν έχουν πάρει ούτε τιμή.
· Μόνο 5 από τα 35 (14%) νέα καινοτόμα φάρμακα που έχουν πάρει τιμή είναι βέβαιο ότι θα είναι διαθέσιμα στο μέλλον.
· Άλλα 46 από τα 143 (32%) νέα καινοτόμα φάρμακα μπορούν δυνητικά να γίνουν διαθέσιμα στο μέλλον.
· Το δεινό επιχειρηματικό κλίμα που διαμορφώνουν οι υπέρογκες επιστροφές έχει σαν συνέπεια το 53% των νέων καινοτόμων φαρμάκων να μην καταστούν κατά πάσα πιθανότητα διαθέσιμα για τους Έλληνες ασθενείς στο άμεσο μέλλον όπως κατέδειξε η μελέτη.
4) Ανανέωση στοιχείων της μελέτης με στοιχεία για το 2022 για τη Δημόσια χρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης στη χώρα μας, έναντι άλλων Ευρωπαϊκών χωρών.
· Η Ελλάδα έχει απόκλιση 70 ποσοστιαίων μονάδων από τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο., ενώ είναι η μόνη χώρα που μείωσε τη συνολική (έξω & ένδο νοσοκομειακή) χρηματοδότηση του φαρμάκου το διάστημα 2013 -2022.
· Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που μείωσε τη δημόσια νοσοκομειακή χρηματοδότηση για το φάρμακο σημειώνοντας απόκλιση 116 ποσοστιαίων μονάδων σε σύγκριση με τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο. το διάστημα 2013 – 2022. Συγκεκριμένα, ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι +89,6% και η Ελλάδα έχει υποχωρήσει κατά -26,6%.
· Αντίστοιχα στην εξωνοσοκομειακή δημόσια χρηματοδότηση η Ελλάδα έχει απόκλιση 56 ποσοστιαίων μονάδων από τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο., καθώς ο μέσος όρος των χωρών της Ευρώπης κυμαίνεται στο +42,5%, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στο – 11,09%.
· Συγκρίνοντας τη συνολική (νοσοκομειακή και έξω-νοσοκομειακή) Δημόσια κατά κεφαλήν χρηματοδότηση του φαρμάκου για το 2022, η μελέτη κατέγραψε σημαντική υστέρηση -64% και -70% έναντι των χωρών της Νότιας Ευρώπης (ΝΕ) και Δυτικής Ευρώπης (ΔΕ) στη δημόσια κατά κεφαλή Νοσοκομειακή Φαρμακευτική Δαπάνη και υστέρηση -13% και -45% έναντι της ΝΕ και ΔΕ στη δημόσια κατά κεφαλή έξω-νοσοκομειακή Φαρμακευτική Δαπάνη. Στο σύνολο της Δημόσιας χρηματοδότησης του φαρμάκου η Ελλάδα είναι ουραγός έναντι των χωρών της Νότιας και Δυτικής Ευρώπης.
Συμπερασματικά, οι ανωτέρω μελέτες καταδεικνύουν με σαφήνεια ότι είναι επιτακτική ανάγκη να έλθουν Πολιτεία και φαρμακοβιομηχανία γύρω από το τραπέζι και να οικοδομηθούν κοινές λύσεις, ξεκινώντας από το σημαντικό έλλειμμα στην δημόσια χρηματοδότηση του φαρμάκου στην χώρα ,σε συνδυασμό με την βελτίωση της απόδοση της επένδυσης μέσω ελέγχων και χρήσης ψηφιακών εργαλείων. Κύκλοι του ΣΦΕΕ αναφέρουν ότι θα πρέπει να διασφαλιστούν τόσο την ισότιμη, καθολική και έγκαιρη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών στις νέες, καινοτόμες θεραπείες όσο και ένα βιώσιμο επιχειρηματικό περιβάλλον, ώστε οι εταιρίες του κλάδου να επενδύσουν ακόμα περισσότερο στη χώρα.
