Η κοινωνική ευθύνη της ξενοδοχειακής βιομηχανίας που οργανώθηκε από τον Σύνδεσμο Ελλήνων Περιφερειολόγων και τον Τουριστικό Οργανισμό Πελοποννήσου με τη συμμετοχή του οριζόντιου δικτύου τουρισμού «Experience Corinthia», του «Corinthian Cluster» και του Συνδέσμου Οινοποιών Νεμέας.
Tο Σάββατο 7 Μαρτίου 2015 πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση «Κοινότητα και Ανάπτυξη: Η κοινωνική ευθύνη της ξενοδοχειακής βιομηχανίας» στο Βραχάτι Κορινθίας, στο ξενοδοχείο Alkyon Resort Ηotel & SPA που ευγενικά προσφέρθηκε να τη φιλοξενήσει. Εκεί είχε φιλοξενηθεί πέρυσι, το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2014, και η εκδήλωση «Ρεαλισμός και Τέχνη – ¨Food Reason¨ με ¨Ελληνικό Μέτρ層, η 1η ανοιχτή εκδήλωση μιας επιχειρούμενης κοινότητας παραγωγών ελληνικών αγροτροφίμων τοπικής προέλευσης και υψηλής διατροφικής αξίας, συντελεστών στην αλυσίδα αξίας και καταναλωτών με «ελληνικό μέτρο». Τις ίδιες αρχές και δεσμεύσεις διαμοιράζονται και οι εκθέτες της μικρής έκθεσης που πραγματοποιήθηκε κι εφέτος στον ίδιο χώρο, μέλη μιας αγαστής κοινότητας τοπικού συμφέροντος, μικροί παραγωγοί αγροτροφίμων αλλά και προϊόντων κοσμητικής, παραδοσιακού οικιακού ιματισμού και λαογραφίας, καθώς και πάροχοι τουριστικών εμπειριών. Η έκθεση «Taste Corinthia – Experience Corinthia» άρχισε από το πρωί του Σαββάτου και προσέλκυσε με τα προϊόντα και την εικόνα της το κοινό της Κορινθίας με την ανάλογη ευαισθησία και, μεταξύ αυτών, τον Αντιπεριφερειάρχη Κορινθίας κο Πελοπίδα Καλλίρη και τους Πρόεδρο και Αντιπρόεδρο του Επιμελητηρίου Κορινθίας κ.κ. Βασίλη Νανόπουλο και Σωτήριο Κουκουλάκη αντίστοιχα με τους συνεργάτες τους.
Οι εργασίες της εκδήλωσης συνεχίσθηκαν το απόγευμα με συνεδρίαση – συζήτηση στρογγυλού τραπεζιού, όπου αναδείχθηκαν και αναγνωρίστηκαν οι θεμελιακές συνθήκες που στοιχειοθετούν την ανάληψη κοινωνικής ευθύνης από μια ξενοδοχειακή μονάδα. Η αφορμή για τη συζήτηση αυτή δόθηκε από το νέο σύστημα κατάταξης των ξενοδοχείων σε κατηγορίες (ΦΕΚ Β’, αρ. 10, 9 Ιανουαρίου 2015), με το οποίο, για πρώτη φορά στη χώρα μας, εισάγεται στην αποστολή της ξενοδοχειακής βιομηχανίας η κοινωνική ευθύνη. Ειδικότερα προσεγγίστηκε η διάσταση της κοινοτικής ανάπτυξης και συμμετοχής στο πλαίσιο της επίδειξης κοινωνικής ευθύνης κατά το πρότυπο ΕΛΟΤ ISO ΕΝ ISO 26000:2010 «Οδηγός για την κοινωνική ευθύνη των οργανισμών». Την εκδήλωση χαιρέτησε ο κος Γεώργιος Πολίτης, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Alkyon Resort Hotel & SPA, και συντόνισε ο Δρ Λάμπρος Απ. Πυργιώτης, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων (ΣΕΠ):
- Στην εναρκτήρια τοποθέτηση με τίτλο «H συμβολή των ξενοδοχειακών θεσμών στην ενσωμάτωση κοινωνικώς υπεύθυνων συμπεριφορών», ο Δρ Κωνσταντίνος Μαρινάκος, Πρόεδρος του Τουριστικού Οργανισμού Πελοποννήσου, επεσήμανε καταρχήν τον εθελοντικό χαρακτήρα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), η οποία εκδηλώνεται εν γένει ως αντίδραση στις ιδιαίτερες συνθήκες που διαμορφώνουν η παγκοσμιοποίηση της αγοράς, η «κοινωνία της πληροφορίας», ο αυξανόμενος διεθνής ανταγωνισμός, αλλά και η βιώσιμη ανάπτυξη σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες πιέσεις από τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Ωστόσο από την εφαρμογή της ΕΚΕ μπορούν να υπάρξουν και σαφή επιχειρηματικά οφέλη, όπως καλύτερη διαχείριση κινδύνων (risk management), υιοθέτηση κανόνων καλής πρακτικής αλλά και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Δέχτηκε ότι ΕΚΕ και Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι όροι συνδεδεμένοι, που μπορούν να συγκροτήσουν, υπό προϋποθέσεις, μια ανταγωνιστική επιχειρηματική στρατηγική, αλλά όχι να επιβληθούν αναγκαστικά. Ο τουριστικός κλάδος ειδικότερα υστερεί στην εφαρμογή της ΕΚΕ σε σχέση με άλλους βιομηχανικούς κλάδους και ενώ από τη μια μεριά οι μεγάλοι ξενοδοχειακοί όμιλοι και επιχειρήσεις έχουν, σ’ ένα βαθμό, ενεργοποιηθεί στην εφαρμογή ΕΚΕ, από την άλλη οι «ηθικοί τουρίστες» είναι ελάχιστοι. Έκλεισε την τοποθέτησή του με μια ρήση του Arthur Haulot, που μπορεί ν’ αποτελέσει τη βάση της ξενοδοχειακής προοπτικής: «πρέπει να οργανώσουμε τον τουρισμό έτσι ώστε να μην αποτελεί μόνο μια καλή εμπορική δοσοληψία, αλλά και μια ευκαιρία για να δημιουργηθεί ένας περισσότερο καλλιεργημένος και ειρηνικός κόσμος».
- Στη συνέχεια, ο κος Κωνσταντίνος Αποστολόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, ενέταξε την ΕΚΕ στο πεδίο της κοινωνικής οικονομίας και κοινοτικής ανάπτυξης. Αναγνώρισε ωστόσο ότι η πυραμίδα της έχει αδιαμφισβήτητα ως βάση της την οικονομική βιωσιμότητα, που προϋποθέτει την υπεύθυνη κερδοφορία της επιχειρηματικής μονάδας, συνεχίζει με την εκ των ουκ άνευ (απαιτούμενη κι αυτή) νομική ευθύνη, κορυφώνεται με την ηθική ευθύνη ως αναμενόμενης και καταλήγει με τη φιλανθρωπική ευθύνη ως επιθυμητής. Από πρόσφατες έρευνες στην Ελλάδα φαίνεται ότι λίγες εταιρείες στο χώρο της εφοδιαστικής αλυσίδας και στον τουρισμό συμμετέχουν σε δράσεις ΕΚΕ, και αυτές κατεξοχήν για ιδεαλιστικούς λόγους, ενώ οι άλλες, οι πολλές, δε συμμετέχουν για οικονομικούς λόγους. Στα καλά παραδείγματα συγκαταλέγονται χαρακτηριστικά περιφερειακές ξενοδοχειακές μονάδες του αποκαλούμενου (σε αντιδιαστολή με το μαζικό τουρισμό) εναλλακτικού τουρισμού, που συμβάλλουν καθοριστικά στην παραπέρα ενίσχυση της τουριστικής δραστηριότητας της ελληνικής περιφέρειας με ενίσχυση της απασχόλησης, αύξηση της τοπικής παραγωγής, βελτίωση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, προστασία του περιβάλλοντος κ.ο.κ.
- Η κα Ισαβέλλα Γιδαράκου, Ομότιμη Καθηγήτρια του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκε στη σχέση της αγροτικής κοινότητας, όπου συντελείται η παραπάνω εξέλιξη, με το κοινωνικό φύλο. Ξεκίνησε την τοποθέτησή της με τη διαπίστωση της έμφυλης οργάνωσης της εργασίας των δύο φύλων στη γεωργία με συνέπεια τη φυγή των γυναικών και το έλλειμμα κοινωνικής συνοχής, αλλά και με τη διαπίστωση λίγων φωτεινών εξαιρέσεων νέων γυναικών-αγροτισσών που έχουν όραμα στη γεωργία. Αναφέρθηκε στο πλαίσιο των πολιτικών της τοπικής, ενδογενούς και ολοκληρωμένης ανάπτυξης και στις επαγγελματικές διεξόδους για τις γυναίκες των αγροτικών κοινοτήτων με την ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων στους τομείς της παραγωγής τοπικών τροφίμων και του αγροτικού τουρισμού. Εστιάζοντας στη γυναικεία επιχειρηματικότητα ως ζητούμενο, επεσήμανε ότι το γυναικείο φύλο είναι πιο επιφυλακτικό στην ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου, έχει διαφορετική συμπεριφορά ως προς τη διακινδύνευση του κεφαλαίου, δεν έχει χρόνο να συμμετέχει στην κλαδική κατάρτιση, έχει χαμηλότερους οικονομικούς στόχους αφού πρέπει να ισορροπεί μεταξύ της επαγγελματικής ζωής και των οικογενειακών υποχρεώσεων. Περαιτέρω, η γραφειοκρατία θεωρείται από το γυναικείο φύλο δύσκολα διαχειρίσιμη, ιδιαίτερα από τις γυναίκες του αγροτικού χώρου και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ανάληψη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ωστόσο το γυναικείο φύλο έχει περισσότερο κοινωνικά υπεύθυνες προσδοκίες, που αναδεικνύονται σε καθοριστικό παράγοντα για την εξασφάλιση της βιώσιμης προοπτικής. Η σύνδεση της γυναικείας παραγωγής τροφίμων τοπικής ταυτότητας ή παροχής αγροτουριστικών υπηρεσιών με την ξενοδοχειακή βιομηχανία μπορεί ν’ αποτελέσει αμοιβαία επωφελή σχέση επίδειξης κοινωνικής ευθύνης. Η συμβολική αξία σε συνδυασμό με την ποιότητα των προϊόντων και υπηρεσιών ενός γυναικείου συνεταιρισμού συνεισφέρει στη φήμη και ελκυστικότητα του τόπου ενώ η ενεργός ζήτησή τους ενδυναμώνει τον κοινωνικά υπεύθυνο αναπτυξιακό ρόλο της γυναίκας.
- Στη συνέχεια, ο κος Σταύρος Κεφάλας, συν-ιδρυτής του δικτύου επιχειρήσεων Experience Corinthia, παρουσίασε την πρωτοβουλία τους αυτή ως μια συμμετοχική προσπάθεια ενταγμένη στο περιβάλλον των δυο προηγούμενων παρουσιάσεων. Ειδικότερα, το Experience Corinthia επιχειρεί την ανάπτυξη και προώθηση στην Κορινθία των θεματικών μορφών τουρισμού εναλλακτικά προς το καθιερωμένο τρίπτυχο «ήλιος-άμμος-θάλασσα», πρότυπο του μαζικού τουρισμού, όχι όμως σε διάσταση μαζί του αλλά αλληλεπιδρώντας προς αμοιβαίο όφελος με τη μονάδα μαζικού τουρισμού. Ο θεματικός τουρισμός διαχέει την επιχειρηματική δραστηριότητα στην κοινότητα, ιδιαίτερα στην αγροτική κοινότητα, εξασφαλίζοντας έτσι τη μεγιστοποίηση των πόρων και ευκαιριών για την τουριστική δραστηριότητα συνολικά. Προτεραιότητα αποδίδεται σήμερα στον οινοτουρισμό, που με βάση τη διεθνή εμπειρία είναι πράγματι μια μορφή τουρισμού με πολύ υψηλή προστιθέμενη αξία.
- Ο κος Γεώργιος Παπανικολάου από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, συνεργάτης του Peer-to-Peer (P2P) Alternatives Foundation στην Ελλάδα, παρουσίασε κατά βάση μια σύνοψη των αρχών και δεσμεύσεων, που, υπό τη μορφή υποδείγματος μιας κοινότητας ομότιμων παραγωγικών σχέσεων και συμφερόντων με «ελληνικό μέτρο», όπως χαρακτηριστικά του επιχειρηματικού δικτύου Experience Corinthia, αποκρυσταλλώθηκαν κατά την περσινή συνάντηση στον ίδιο χώρο. Το υποδεικνυόμενο «μέτρο» τοποθετείται στο χώρο της κοινωνικής οικονομίας που προσδιόρισε ο κος Αποστολόπουλος και εκτείνεται σ’ όλη την ενότητα των κοινών πόρων, σε μια κατεύθυνση μεγιστοποίησης της κοινωνικής αποτελεσματικότητας και οικονομικής αποδοτικότητας χρήσης τους. Αυτό που αποκαλείται «μέτρο» υπαγορεύει πλέον συνεργασίες νέας μορφής, που για να είναι αποδοτικές θα πρέπει να έχουν δημιουργηθεί και να λειτουργούν μ’ εμπιστοσύνη και αμοιβαιότητα, συνθήκες που διασφαλίζονται μέσω της εποπτείας, της διαφάνειας και ενός μηχανισμού επίλυσης διαφορών μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών. Αυτές τις συνεργασίες εξυπακούεται η εφαρμογή του ΕΛΟΤ ISO ΕΝ ISO 26000:2010 «Οδηγός για την κοινωνική ευθύνη των οργανισμών», με υψηλό αντίκρισμα και για την ξενοδοχειακή βιομηχανία.
- Τελευταίος μίλησε ο κος Γρηγόρης Θ. Παπανίκος, Επίτιμος Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Στέρλινγκ (Stirling) – Ηνωμένο Βασίλειο, Πρόεδρος Δ.Σ. του Αθηναϊκού Ιδρύματος Παιδείας και Έρευνας (ΑΙΠΕ), που τοποθετήθηκε στη συζήτηση με τον τίτλο «Διοίκηση ολικής ποιότητας και επιχειρηματική κοινωνική ευθύνη των ξενοδοχειακών μονάδων: Μια αποτίμηση των οικονομικών επιδράσεων». Ο κος Παπανίκος αμβισβήτησε την οικονομική βιωσιμότητα του κοινωνικού τομέα που προσδιόρισε ο κος Αποστολόπουλος ή της ενότητας των κοινών που προσδιόρισε ο κος Παπανικολάου, υποστηρίζοντας την εντός νομιμότητας μεγιστοποίηση των επιχειρηματικών κερδών, στην οποία αποσκοπεί η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ). Ειδικότερα, η ΔΟΠ αποτελεί μια φιλοσοφία διοίκησης των επιχειρήσεων που επικεντρώνεται στη συνεχή ικανοποίηση των πελατών με σκοπό (α) την αύξηση της κερδοφορίας, (β) τη μακροχρόνια επιβίωση της επιχείρησης και (γ) την αύξηση της χρηματοοικονομικής αξίας της. Η ΕΚΕ είναι κατά περίπτωση θεμιτή και σκόπιμη μόνο όταν ενσωματώνεται στην ΔΟΠ. Εδώ υπεισέρχεται και η διάκριση μεταξύ της μακροπρόθεσμης έναντι της άμεσης ανταπόδοσης από την ανάληψη μιας δράσης ΕΚΕ, σε συνδυασμό με το επενδυτικό κόστος της. Υποστηρίχθηκε ότι στον ξενοδοχειακό κλάδο μόνο οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως οι παγκόσμιες αλυσίδες, μπορούν ν’ αναλάβουν επενδυτικές δράσεις ΔΟΠ και ΕΚΕ. Τα μικρά και μεσαία ξενοδοχεία, δηλαδή το σύνολο των ξενοδοχείων της Ελλάδος, ενδείκνυται ν’ αναλαμβάνουν εκείνες τις δράσεις που έχουν σχεδόν μηδενικό κόστος και αποδίδουν άμεσα, κυρίως με τη μείωση του μέσου κόστους παραγωγής. Ο,τιδήποτε άλλο αποτελεί “πολυτέλεια” και ιδιοσυγκρασιακή ιδιοτροπία του ιδιοκτήτη.
- Η συζήτηση ολοκληρώθηκε μετά από σύντομη παρέμβαση του συντονιστή της κου Πυργιώτη, ο οποίος διαπίστωσε ότι η κοινωνική ευθύνη συνιστά για την ξενοδοχειακή βιομηχανία ένα σύνθετο ασταθές σύστημα, του οποίου δηλαδή οι καθοριστικοί παράγοντες δεν τείνουν να το οδηγήσουν σε μια κατάσταση ισορροπίας, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, με ευνοϊκή όμως προοπτική. Ειδικότερα διέκρινε τρεις αλληλένδετους ενάρετους κύκλους: (α) τον κύκλο του επιχειρηματία ξενοδόχου με την τοπική κοινότητα, νοουμένης αυτής ως της κατοικήσιμης και γεωγραφικής περιοχής που βρίσκεται σε φυσική εγγύτητα με τις θέσεις λειτουργίας ή εντός της ζώνης επιπτώσεων της ξενοδοχειακής μονάδας του, (β) τον κύκλο της ξενοδοχειακής μονάδας με την κοινότητα των τουριστών (δηλαδή των πελατών της), και (γ) τον κύκλο ενός επιχειρηματία ξενοδόχου με την διεταιρική του κοινότητα (π.χ. με τ’ άλλα μέλη της οικείας ένωσης ξενοδόχων, του οικείου επιμελητηρίου κ.ο.κ.). Ακολούθησε διάλογος που επικεντρώθηκε στον πρώτο κύκλο, στις σχέσεις με την τοπική κοινότητα, και ιδιαίτερα στο μερίδιο της δικής της κοινωνικής ευθύνης. Απ’ αυτή προσβλέπεται ν’ αναγνωρίζει στην παραγωγική επένδυση μια θεμελιωδώς κοινωνικά υπεύθυνη συμπεριφορά – έναντι της επιλογής μετατροπής του πλούτου σε χλιδή και ατομικές απολαύσεις – και να την προστατεύει ανάλογα. Η κοινότητα είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο των αυθαιρεσιών (πολεοδομικών, περιβαλλοντικών) και της διαφθοράς, που πλήττουν καίρια την επιχειρηματική δραστηριότητα στη χώρα μας και χαρακτηριστικά τον ξενοδοχειακό κλάδο. Ο κος Πολίτης, στο κλείσιμο της συζήτησης, υποστήριξε ότι στην Ελλάδα ο μαζικός τουρισμός επιστηρίζεται πράγματι στο τρίπτυχο «ήλιος-άμμος-θάλασσα», στο πρότυπό του όμως περιέχεται κυρίαρχα ο πολιτισμός. Έκλεισε με τη φράση «ο Τουρισμός είναι ένας Μύθος, ή τον καλλιεργείς ή τον σκοτώνεις, και το τελευταίο δε θα πρέπει να συμβεί στην Ελλάδα αυτούς τους δύσκολους καιρούς».
Η εκδήλωση συνεχίσθηκε με μια συνεδρία γνωριμίας με κρασιά προερχόμενα από την περιοχή της Νεμέας, από μέλη του Συνδέσμου Οινοποιών Νεμέας, από τον οποίο και προσφέρθηκαν. Τη συνεδρία αυτή συντόνισε και επιμελήθηκε ο κος Νίκος Μπουζινέλος, μέλος του Συνδέσμου, ενώ την παρουσίαση των κρασιών και των τεχνικών γευσιγνωσίας ενός κρασιού έκανε η κα Ιωάννα Δαβλέρη, Χημικός – Οινολόγος – Γευσιγνώστρια Οίνων, μέλος η ίδια του Σύνδεσμου «Ελληνίδες του Κρασιού». Με την ευκαιρία αυτή η κα Δαβλέρη αναφέρθηκε και στον ιδιαίτερο ρόλο της γυναίκας στη διαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού του κρασιού. Μετά απ’ αυτή την πολύ γοητευτική διαδικασία της γευσιγνωσίας και μ’ εξαιρετική διάθεση, οι συμμετέχοντες απόλαυσαν, στο πλαίσιο της φιλοξενίας που παρείχε το Alkyon Resort Ηotel & SPA, το δείπνο που επιμελήθηκε ο chef του ξενοδοχείου με αγροτρόφιμα της περιοχής, με τη συνοδεία των κρασιών της Νεμέας.
