Η Ευρώπη έχει αποδείξει διαχρονικά ότι μέσα από κρίσεις γεννιούνται λύσεις.
Με τις γεωπολιτικές αναταράξεις και τις πρόσφατες εξελίξεις στη διεθνή πολιτική σκηνή, η πιθανή επιστροφή του Donald Trump στον Λευκό Οίκο προκαλεί ανησυχία στους Ευρωπαίους ιθύνοντες, δημιουργώντας ένα νέο κύμα αβεβαιότητας στο εμπόριο, τις επενδύσεις και την οικονομική σταθερότητα.
Η Στροφή της Ευρώπης προς την Άμυνα και την Ανταγωνιστικότητα
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Alpha Bank, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στρέφουν πλέον την προσοχή τους σε θέματα ασφάλειας, αμυντικών δαπανών, διεθνούς εμπορίου, αλλά και στη σταθερότητα της γερμανικής οικονομίας. Ο φόβος των δασμών από τις ΗΠΑ και η επιβολή νέων εμπορικών φραγμών καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για ενίσχυση της ενιαίας αγοράς και αύξηση των επενδύσεων σε τομείς κρίσιμους για την ανταγωνιστικότητα, την πράσινη μετάβαση και την καινοτομία.
Παρότι οι ΗΠΑ αποτελούν τον κορυφαίο εμπορικό εταίρο της ΕΕ, το μερίδιό τους στις συνολικές εξαγωγές της Ευρώπης δεν ξεπερνά το 8%. Ωστόσο, χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Γαλλία εξαρτώνται σημαντικά από τις εξαγωγές προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, γεγονός που τις καθιστά πιο ευάλωτες σε εμπορικούς περιορισμούς.
Γιατί η Ευρώπη Είναι Καλύτερα Θωρακισμένη από το Παρελθόν
Σε αντίθεση με παλαιότερες κρίσεις, σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται σε σχετικά καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσει ένα αρνητικό εμπορικό σοκ, χάρη σε τρεις βασικούς παράγοντες:
• Νομισματική Πολιτική: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει διατηρήσει αποτελεσματική νομισματική πολιτική, με τον πληθωρισμό να πλησιάζει τον στόχο του 2% πιο γρήγορα σε σχέση με τις ΗΠΑ. Αυτό παρέχει σταθερότητα στην αγορά και μειώνει τις πιθανότητες ακραίων οικονομικών διακυμάνσεων.
• Δημοσιονομικός Χώρος: Οι χώρες που επηρεάζονται περισσότερο από τους αμερικανικούς δασμούς, όπως η Γερμανία, έχουν δημοσιονομικό περιθώριο για να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις και αμυντικές δαπάνες, αξιοποιώντας κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
• Εσωτερική Αγορά: Η ΕΕ μπορεί να αντισταθμίσει μέρος των απωλειών στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, μειώνοντας εσωτερικούς δασμούς και ενισχύοντας το ενδοκοινοτικό εμπόριο. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι εσωτερικοί εμπορικοί φραγμοί στην Ευρώπη ισοδυναμούν με δασμούς 44% για τη μεταποίηση και 110% για τις υπηρεσίες – γεγονός που δείχνει το περιθώριο βελτίωσης και ανάπτυξης.
Η Γερμανία στο Επίκεντρο
Ένας από τους μεγαλύτερους πονοκεφάλους της ΕΕ είναι η οικονομική κατάσταση της Γερμανίας. Η χώρα, που για χρόνια ήταν η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ανάπτυξης, αντιμετωπίζει σήμερα σοβαρές διαρθρωτικές προκλήσεις:
• Απώλεια εξαγωγικού πλεονεκτήματος: Το μοντέλο της γερμανικής οικονομίας βασίστηκε για δεκαετίες στις εξαγωγές, όμως η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ και η αυξανόμενη ανταγωνιστικότητα της Κίνας δημιουργούν ασφυκτικές πιέσεις.
• Απειλές στη βαριά βιομηχανία: Η αυτοκινητοβιομηχανία, ένας από τους πυλώνες της γερμανικής οικονομίας, βρίσκεται αντιμέτωπη με υψηλά κόστη παραγωγής, τεχνολογική υστέρηση στα ηλεκτρικά οχήματα και επιπρόσθετους δασμούς στις ΗΠΑ.
• Ενεργειακή μετάβαση: Η στροφή προς την πράσινη ενέργεια και η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής και μειώνουν την ανταγωνιστικότητα της γερμανικής βιομηχανίας.
Ο Ρόλος των ΗΠΑ και της Κίνας στις Ευρωπαϊκές Εξαγωγές
Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας προς τις ΗΠΑ από την ΕΕ, με συνολικό εμπόριο ύψους 252,8 δισ. ευρώ το 2024. Ωστόσο, η εξάρτηση της γερμανικής οικονομίας από τις ΗΠΑ έχει αυξηθεί, καθώς η ζήτηση από την Κίνα έχει μειωθεί σημαντικά.
Οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αφορούν κυρίως:
• Οχήματα
• Μηχανήματα
• Φαρμακευτικά προϊόντα
Η επιβολή δασμών ύψους 25% στα γερμανικά αυτοκίνητα και φαρμακευτικά προϊόντα από την κυβέρνηση Trump μπορεί να δημιουργήσει τεράστιες αναταράξεις στην οικονομία της Γερμανίας, αλλά και ευρύτερα στην ΕΕ.
Το Μέλλον της Ευρωπαϊκής Οικονομίας: Προκλήσεις και Προοπτικές
Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μία πλευρά, η απειλή των εμπορικών δασμών από τις ΗΠΑ και η αδύναμη οικονομία της Γερμανίας δημιουργούν ένα κλίμα αβεβαιότητας. Από την άλλη, η ΕΕ έχει την ευκαιρία να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία, να επενδύσει σε κρίσιμους τομείς και να ενδυναμώσει την εσωτερική αγορά, μειώνοντας τις εξαρτήσεις της από εξωτερικούς παράγοντες.
Η λύση βρίσκεται στην ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων, την επιτάχυνση της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης και τη δημοσιονομική συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών. Αν η Ευρώπη καταφέρει να εκμεταλλευτεί αυτή την κρίση ως ευκαιρία, μπορεί να βγει πιο ισχυρή και ανθεκτική απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος.
